کنترل دسترسی، فرآیند تعیین اینکه چه کسی یا چه چیزی می‌تواند به منابع یک محیط محاسباتی دسترسی داشته باشد یا از آن‌ها استفاده کند، است. این یک مفهوم اساسی در امنیت است که به کاهش خطرات برای کسب‌وکارها و سازمان‌ها کمک می‌کند.
کنترل دسترسی به دو نوع اصلی فیزیکی و منطقی تقسیم می‌شود. کنترل دسترسی فیزیکی، دسترسی به محوطه‌ها، ساختمان‌ها، اتاق‌ها و دارایی‌های فیزیکی فناوری اطلاعات را محدود می‌کند. کنترل دسترسی منطقی، ارتباطات با شبکه‌های رایانه‌ای، فایل‌های سیستم و داده‌ها را محدود می‌کند. کنترل دسترسی فیزیکی معمولاً از طریق موانع فیزیکی مانند درها، قفل‌ها و دیوارها انجام می‌شود. این موانع می‌توانند به‌صورت دستی یا خودکار کنترل شوند. کنترل دسترسی منطقی از طریق احراز هویت و مجوز کاربران انجام می‌شود. احراز هویت فرآیندی است که برای تعیین هویت فرد یا سیستم استفاده می‌شود.
مجوز یا اکسس یا دسترسی چیست؟
مجوز یا اکسس یا دسترسی فرآیندی است که تعیین می‌کند فرد یا سیستم مجاز به دسترسی به چه منابعی است. احراز هویت می‌تواند از طریق عوامل مختلفی مانند گذرواژه‌ها، کارت‌های شناسایی، اسکن‌های بیومتریک یا توکن‌های امنیتی انجام شود. مجوز می‌تواند بر اساس مجموعه‌ای از قوانین یا بر اساس نقش کاربر در سازمان تعیین شود.
مزایای سامانه‌های کنترل دسترسی یا اکسس کنترل
سامانه‌های کنترل دسترسی با کنترل و نظارت بر افرادی که به محوطه دسترسی دارند، به حفاظت از کارکنان و محتویات و افزایش کارایی کلی کمک می‌کنند. برخی از مزایای اصلی این سامانه‌ها عبارتند از:
تسهیل دسترسی کارکنان
این سامانه‌ها مدیریت کاملی بر اینکه کدام کاربر به کدام محدوده/ناحیه دسترسی دارد، ارائه می‌دهند. پس از اعطای مجوز، کارکنان به راحتی می‌توانند با استفاده از کارت‌های شناسایی یا رمز عبور، به تمامی بخش‌های ضروری برای انجام وظایفشان دسترسی داشته باشند. این موضوع علاوه بر صرفه‌جویی در زمان، موجب کاهش سردرگمی ناشی از استفاده از کلیدهای متعدد می‌شود.
حذف نیاز به کلیدهای سنتی
استفاده از کلیدهای سنتی معایب متعددی دارد. هنگامی که نیاز به محدود کردن دسترسی به مناطق خاصی باشد، به کلیدهای مجزا برای هر ناحیه نیاز می‌شود. طبیعتا با افزایش تعداد محوطه‌ها، تعداد قفل‌ها و کلیدهای مورد نیاز نیز افزایش می‌یابد. این امر می‌تواند منجر به سردرگمی در مورد عملکرد هر کلید شود. سامانه‌های کنترل دسترسی ضمن صرفه‌جویی در زمان برای دسترسی به مناطق محدود، در صورت گم شدن یا سرقت کلیدها از مراجعه به قفل‌ساز نیز جلوگیری می‌کنند. علاوه بر این، امکان تکثیر آسان کلیدهای سنتی، مشکلات امنیتی ناشی از ترک کارکنان بدون بازگرداندن کلیدها یا گم شدن یا سرقت آن‌ها را به دنبال دارد. کنترل دسترسی الکترونیکی تا حد قابل توجهی این مشکلات را کاهش می‌دهد.
صرفه‌جویی در هزینه
امنیت کنترل دسترسی از طریق کاهش هزینه‌های قفل و نیروی امنیتی، موجب صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود. با استفاده از دستگاه‌های کنترل دسترسی بدون نیاز به نگهبان، که می‌توانند هویت افراد را به صورت دقیق و ایمن تایید کنند، دیگر نیازی به نگهبان امنیتی برای احراز هویت و صدور مجوز نخواهد بود.
همچنین، می‌توانید کنترل دسترسی را با سیستم‌های شخص ثالث مانند روشنایی و کنترل دما یکپارچه کنید. به این ترتیب، چراغ‌ها می‌توانند طوری تنظیم شوند که با حضور افراد در اتاق روشن شده و با خروج آن‌ها خاموش شوند. همچنین می‌توان دمای اتاق‌های خالی را برای کاهش بیشتر هزینه‌های انرژی تنظیم کرد.
ردیابی ورود و خروج افراد
سیستم کنترل دسترسی، داده‌هایی را در اختیارتان قرار می‌دهد که زمان ورود و خروج افراد به ساختمان یا اتاق را ثبت می‌کند. این اطلاعات می‌تواند برای مدیریت حضور و غیاب پرسنل، مدیریت ایمنی آتش‌سوزی و ردیابی کارکنان در محل در صورت بروز هرگونه مشکل یا جرم و جنایت مورد استفاده قرار گیرد.
حفاظت در برابر بازدیدکنندگان ناخواسته
یکی از مزایای استفاده از سامانه‌های کنترل دسترسی، جلوگیری از ورود افراد غیرمجاز است. از آنجایی که برای باز شدن درها به اعتبارنامه نیاز است، تنها افرادی که دارای اعتبارنامه دسترسی تایید شده هستند می‌توانند وارد شوند. با وجود این سیستم، می‌توانید اطمینان داشته باشید که تمام افراد حاضر در ساختمان مجاز به حضور در آنجا هستند.
آزادی عمل کارکنان
کارکنان گاهی اوقات در شیفت‌های کاری متفاوتی کار می‌کنند. سامانه کنترل دسترسی به آن‌ها اجازه می‌دهد تا هر زمان که نیاز داشتند بدون نیاز به منتظر ماندن برای باز کردن درها توسط شخص دیگر یا داشتن دری که همیشه بدون اقدامات امنیتی باز است، وارد ساختمان شوند. بنابراین، نه تنها می‌توانید برای کارکنان برنامه‌های کاری منعطف ارائه دهید، بلکه با استفاده از کنترل دسترسی می‌توانید رفت و آمد افراد را بدون حضور فیزیکی خود در محل کنترل کنید.
حفاظت در برابر نقض داده‌ها
داده‌ها و اطلاعات مهم مانند اسناد پزشکی، سوابق مالی و اطلاعات عمومی مشتریان اغلب در سرورهای متعلق به شرکت ذخیره می‌شوند. سامانه‌های کنترل دسترسی می‌توانند با محدود کردن دسترسی به اتاق‌های فناوری اطلاعات و کامپیوترها یا شبکه‌های مجزا، این اطلاعات را ایمن نگه دارند، به طوری که تنها افراد مجاز بتوانند به آن‌ها دسترسی داشته باشند.
محیط امن
سامانه‌های کنترل دسترسی از ورود افراد بدون اعتبارنامه مناسب جلوگیری می‌کنند و در نتیجه امنیت افراد داخل ساختمان را حفظ می‌کنند.
این سامانه‌ها می‌توانند در مواقع اضطراری نیز امنیت افراد را حفظ کنند. به عنوان مثال، در صورت بروز شرایط اضطراری مانند آتش‌سوزی که نیاز به خروج سریع از ساختمان وجود دارد، قفل‌های اضطراری به طور خودکار باز می‌شوند، حتی اگر برق قطع شده باشد. بنابراین، همه افراد می‌توانند بدون نیاز به باز کردن درها، از ساختمان خارج شوند.
کاهش خطر سرقت
می‌توانید با استفاده از کنترل دسترسی از دارایی‌ها، تجهیزات و لوازم خود محافظت کنید. با محدود کردن دسترسی، تنها افراد مورد اعتماد می‌توانند به آن‌ها دسترسی داشته باشند. علاوه بر این، آگاهی کارکنان از ردیابی ورود و خروج آن‌ها، از بروز سرقت جلوگیری می‌کند.
انواع مختلف کنترل دسترسی کدامند؟
پنج نوع اصلی کنترل دسترسی وجود دارد:
کنترل دسترسی دستی
در این نوع کنترل دسترسی، از افراد برای حفاظت از نقاط دسترسی خاص استفاده می‌شود، مانند دربان یا نگهبان. آن‌ها افرادی را که می‌خواهند وارد ساختمان شوند شناسایی می‌کنند و سپس بر اساس معیارهای از پیش تعریف شده تصمیم می‌گیرند که آیا می‌توانند وارد شوند یا خیر. این روش اغلب در مکان‌هایی مانند سینماها، تئاترها، باغ وحش‌ها و پارک‌های تفریحی استفاده می‌شود که دریافت اطلاعات از افراد از قبل دشوار است و نیازی به احراز هویت نیست.
کنترل دسترسی مکانیکی
در این نوع کنترل دسترسی، از فناوری مکانیکی برای ایمن‌سازی یک نقطه دسترسی استفاده می‌شود. به عنوان مثال، یک قفل سیلندر با کلید که معمولاً در خانه‌ها یا گاراژها استفاده می‌شود.
سیستم‌های دسترسی الکترونیکی
کنترل دسترسی الکترونیکی می‌تواند برای ساختمان‌ها یا مکان‌هایی با الزامات امنیتی پیشرفته استفاده شود. این نوع دسترسی به کارت، تراشه یا سایر فوب‌های دارای اعتبارنامه صحیح نیاز دارد. این موارد باید به یک دستگاه خواننده ارائه شوند تا فرد مجاز به عبور باشد. همچنین این سیستم‌ها سابقه افرادی که از منطقه عبور کرده‌اند و زمان عبور آن‌ها را ثبت می‌کنند.
انواع کنترل دسترسی الکترونیکی:
سیستم‌های مستقل:
این سیستم‌ها برای نقاط دسترسی تک استفاده می‌شوند. مجوز ورود یا عدم ورود بر اساس سطح دسترسی افراد به‌صورت محلی در خود قطعه مستقل تعیین می‌شود. این سیستم‌ها سیم‌کشی ندارند، به این معنی که نیازهای نصب آن‌ها کمتر است، این امر باعث صرفه‌جویی در زمان در محل و امکان بازسازی آسان قطعات می‌شود. این گزینه برای مکان‌هایی که به دلیل موقعیت مکانی یا زیرساخت‌های موجود، به‌طور سنتی امکان استفاده از کنترل دسترسی وجود ندارد، عالی است. قطعات مستقل را می‌توان با ترکیبی از اجزای آنلاین و مستقل، در سیستم‌های بزرگ‌تر کنترل دسترسی ادغام کرد. نمونه‌هایی از اجزای مستقل شامل سیلندرهای دیجیتال، سیلندرهای مکاترونیکی (ترکیبی الکترونیکی و مکانیکی) و قفل‌های الکترونیکی درب‌ها هستند.
سیستم‌های آنلاین:
این سیستم‌ها برای مکان‌های بزرگ‌تر با نرخ دسترسی بالا استفاده می‌شوند و به‌صورت سیم‌کشی‌شده به نرم‌افزار کنترل دسترسی سیستم میزبان متصل می‌شوند. با این سیستم‌ها، با تبادل پیام‌های بلادرنگ بین اجزا و نرم‌افزار، می‌توانید به سطوح امنیتی بالایی دست پیدا کنید. همچنین می‌توانید سایر سیستم‌های زیادی مانند سیستم اعلام خطر، کنترل آسانسور و غیره را نیز در آن ادغام کنید.
کنترل دسترسی مکاترونیکی:
استفاده ترکیبی از فناوری الکترونیکی و مکانیکی می‌تواند امنیت بیشتری را فراهم کند. به‌عنوان مثال، یک سیستم الکترونیکی ابتدا کارت/رسانه دیگری را که استفاده می‌شود بررسی می‌کند و پس از گذراندن این مرحله، تنها در آن صورت می‌توان از کلیدی روی قفل مکانیکی برای باز کردن در استفاده کرد. این نوع کنترل دسترسی در دفاتر با الزامات امنیتی بالا، ساختمان‌های مسکونی خصوصی و اتاق‌های سرور استفاده می‌شود.
سیستم‌های دسترسی فیزیکی:
مهم نیست که یک قفل هوشمند یا سیستم کنترل دسترسی چقدر رتبه امنیتی بالایی داشته باشد، اگر بتوان از سیستم دسترسی فیزیکی چشم‌پوشی کرد، اهمیت چندانی نخواهد داشت. بنابراین، سیستم دسترسی فیزیکی باید مورد توجه قرار گیرد و با الزامات ایمنی مطابقت داشته باشد.
نمونه‌هایی از سیستم‌های دسترسی فیزیکی
- مانع‌های حسگر: این موانع از سنسورهای مختلفی مانند سنسورهای حرکتی یا لیزری بهره می‌گیرند تا حضور افراد غیرمجاز را تشخیص دهند و در صورت لزوم زنگ خطر را به صدا در آورند یا مانع فیزیکی ایجاد کنند.
- تورنیکها: اغلب در ورودی‌های کنترل‌شده مانند ایستگاه‌های مترو، استادیوم‌ها و ساختمان‌های اداری استفاده می‌شوند و به عبور مجاز افراد بدون استفاده از زور یا کلید اجازه می‌دهند.
- موانع بالارونده: این موانع معمولاً در جاده‌ها برای کنترل ترافیک یا محدود کردن دسترسی به مناطق خاص مانند فرودگاه‌ها یا پایگاه‌های نظامی استفاده می‌شوند.
- درب‌های گردان: معمولاً در ورودی‌های ساختمان‌های عمومی مانند هتل‌ها، بانک‌ها و دفاتر اداری استفاده می‌شوند و ضمن کنترل ورود و خروج افراد، مانع از ورود باد و سرما به داخل ساختمان می‌شوند.
- قفل‌های بین‌ظرفه‌ای: این قفل‌ها برای برقراری ارتباط بین سیستم‌های مختلف امنیتی مانند سیستم هشدار، کنترل دسترسی و دوربین‌های امنیتی استفاده می‌شوند و اطمینان می‌دهند که همه اقدامات امنیتی هماهنگ با هم کار می‌کنند.
کجا از سیستم‌های یاکسس کنترل یا کنترل دسترسی استفاده می‌شود؟
سیستم‌های کنترل دسترسی در طیف وسیعی از کاربردها استفاده می‌شوند، از جمله:
- هتل‌ها: برای کنترل دسترسی به طبقات، استخرها، سالن‌های ورزشی و سایر مناطق مشترک.
- فضای کاری مشترک: برای کنترل دسترسی به دفاتر، اتاق‌های جلسات، آشپزخانه‌ها و سایر مناطق.
- واحدهای آپارتمانی و مجتمع‌های مسکونی: برای کنترل دسترسی به ورودی‌های اصلی، پارکینگ، آسانسورها و سایر تاسیسات مشترک.
- اماکن ورزشی و تفریحی: برای کنترل دسترسی به زمین‌های ورزشی، استخرها، سالن‌های تمرین و سایر امکانات.
- فروشگاه‌های خرده فروشی: برای کنترل دسترسی به درب‌های ورودی، انبارها و قسمت‌های اداری.
- مراکز درمانی و بیمارستان‌ها: برای کنترل دسترسی به بخش‌های مراقبت‌های ویژه، اتاق‌های عمل، داروخانه‌ها و سایر مناطق حساس.
- خانه‌های سالمندان: برای کنترل دسترسی به ورودی‌ها، اتاق‌های ساکنان، بخش‌های مراقبت و سایر مناطق.
- امنیت منازل: برای کنترل دسترسی به درب‌های ورودی، گاراژها، اتاق‌های انبار و سایر مناطق حساس.
- کارخانه‌ها و انبارها: برای کنترل دسترسی به مناطق تولید، انبارهای کالا، دفاتر اداری و سایر مناطق.
همانطور که مشاهده می‌کنید، سیستم‌های کنترل دسترسی کاربردهای بسیار متنوعی دارند و نقش مهمی در تامین امنیت و کنترل تردد افراد در طیف وسیعی از اماکن ایفا می‌کنند.
انتخاب بهترین سیستم اکسس کنترل یا کنترل دسترسی برای شما
انتخاب سیستم کنترل دسترسی مناسب به فاکتورهای متعددی بستگی دارد که باید با دقت مورد بررسی قرار گیرند. برخی از مهم‌ترین نکات عبارتند از:
- عملکرد: به ویژگی‌های مورد نیاز خود و قابلیت‌های سیستم‌های مختلف توجه کنید. آیا به کنترل ساده در و ورودی نیاز دارید یا می‌خواهید به بخش‌های مختلف ساختمان کنترل دسترسی داشته باشید؟
- سطوح امنیتی: به سطح امنیتی مورد نیاز خود فکر کنید. آیا احراز هویت ساده کافی است یا به امنیت بالایی برای حفاظت از اطلاعات و دارایی‌های حساس نیاز دارید؟
- تعداد و انواع کاربران: سیستم باید بتواند به تعداد مورد نظر از کاربران خدمات بدهد و دارای سطوح دسترسی مختلف برای انواع مختلف کاربران باشد.
- حجم سایت: آیا به سیستم کنترل دسترسی برای یک درب تکی نیاز دارید یا می‌خواهید برای یک ساختمان بزرگ با چندین ورودی و خروجی سیستم را پیاده‌سازی کنید؟
- بودجه: هزینه خرید، نصب و نگهداری سیستم را در نظر بگیرید. مطمئن شوید که سیستمی انتخاب کنید که در درازمدت مقرون به صرفه باشد.
علاوه بر این موارد، نکات دیگری را نیز در نظر داشته باشید:
- آینده‌نگری: سیستمی را انتخاب کنید که قابل ارتقا و انعطاف‌پذیر باشد و بتواند نیازهای آتی شما را نیز برآورده کند.
- سهولت استفاده: رابط کاربری سیستم باید ساده و قابل فهم باشد و کاربران به راحتی بتوانند از آن استفاده کنند.
- قابلیت ادغام: آیا سیستم با سایر سیستم‌های شما مانند دایرکتوری، HR، دوربین‌های نظارتی و غیره هماهنگ می‌شود؟
- سازگاری سخت‌افزاری: آیا سیستم با سخت‌افزارهای موجود شما سازگار است یا به خرید تجهیزات جدید نیاز دارید؟
- سازگاری موبایلی: آیا سیستم دارای اپلیکیشن موبایلی است و به کاربران مجاز امکان می‌دهد از راه دور تغییراتی را اعمال کنند؟
- انواع احراز هویت: بررسی کنید که سیستم از چه روش‌های احراز هویت پشتیبانی می‌کند. آیا به رمز عبور ساده، کارت و کلید، احراز هویت بیومتریک (تشخیص چهره، اثر انگشت، صدا) یا سایر روش‌های پیشرفته نیاز دارید؟ برای امنیت بالاتر، استفاده از ترکیبی از روش‌های احراز هویت (احراز هویت دو عاملی) توصیه می‌شود.
قابلیت‌های گزارش‌دهی:
- انواع گزارش‌ها: چه نوع گزارش‌هایی می‌توانید از سیستم ایجاد کنید؟ آیا گزارش‌هایی در مورد ورود و خروج افراد، رویدادهای امنیتی، وضعیت سیستم و فعالیت‌های کاربران وجود دارد؟
- سهولت ایجاد گزارش: آیا ایجاد گزارش‌ها آسان است؟ آیا می‌توان گزارش‌ها را سفارشی‌سازی کرد و فیلترهای مختلفی روی آن‌ها اعمال کرد؟
- قالب‌های گزارش‌دهی: آیا سیستم از قالب‌های پیش‌فرض برای گزارش‌های رایج برخوردار است؟
- خروجی گزارش‌ها: آیا می‌توان گزارش‌ها را در فرمت‌های مختلف مانند PDF، CSV یا Excel خروجی گرفت؟
قابلیت ارتقا و مقیاس‌پذیری:
- افزودن سخت‌افزار: آیا به راحتی می‌توان در صورت نیاز سخت‌افزار بیشتری به سیستم اضافه کرد؟ این موضوع برای آینده و رشد احتمالی سازمان شما اهمیت دارد.
- افزودن کاربران: آیا سیستم می‌تواند به راحتی تعداد بیشتری از کاربران را پشتیبانی کند؟
- مقیاس‌پذیری نرم‌افزار: آیا نرم‌افزار کنترل دسترسی می‌تواند با افزایش تعداد کاربران، درها و نقاط دسترسی عملکرد قابل قبولی ارائه دهد؟
به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری:
- نحوه نصب به‌روزرسانی‌ها: به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری چگونه نصب می‌شوند؟ آیا این فرآیند خودکار است یا نیاز به دخالت پرسنل فنی دارد؟
- هزینه به‌روزرسانی‌ها: آیا به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری مستلزم هزینه اضافی هستند؟
- اطلاع‌رسانی به‌روزرسانی‌ها: آیا سیستمی برای اطلاع‌رسانی به کاربران در مورد به‌روزرسانی‌های جدید وجود دارد
